در ادامه سری آموزش‌های پی‌اچ‌پی ، پس از معرفی ابزارهای مورد نیاز و شروع کار با این زبان برنامه نویسی، و پس از مبحث متغییرها و کامنت‌ها، حال به سراغ جلسه سوم می‌رویم. در این جلسه قصد داریم در مورد عملگرها در PHP صحبت کنیم پس در ادامه آموزش با ما همراه باشید.
عملگرهای اصلی
ابتدا باید ببینیم عملگر چیست؟ عملگرها در واقع عملیاتی را بر روی داده‌ها انجام می‌دهند و از آنجا یک خروجی می‌گیریم. برای مثال در خط زیر عملگر جمع بکار رفته است و باعث شده تا دو عدد با یکدیگر جمع شوند:
2 + 2 = 4
همانطور که دیدید عملگرهای اصلی در واقع همان عملیات اصلی در ریاضیات هستند که در دوران ابتدایی با آن‌ها آشنا شدیم! عملگرهای اصلی در پی‌اچ‌پی از این قرار هستند: عملگر جمع (+)، عملگر تفریق (-)، عملگر ضرب (*)، عملگر باقی‌مانده (٪) و عملگر تقسیم (/). بهترین راه برای ثبت آموخته‌ها استفاده از مثال عملی است پس در ادامه برای این عملگرها به زبان پی‌اچ‌پی مثالی می‌آوریم.
دقت کنید توضیحات هر خط از کد زیر به صورت کامنت مشخص شده است:
$num1 = 4;
$num2 = 3;
//addition
echo $num1 + $num2; //this will print 7
//subtraction
echo $num1 - $num2; //this will print 1
//multiplication
echo $num1 * $num2; //this will print 12
//division
echo $num1 / $num2; //this will print 1
?>
همانطور که دیدید ۴ عملگر اصلی به همین راحتی در پی اچ پی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما اگر حواستان باشد، یک عملگر اصلی دیگر به نام باقی مانده هم در php وجود دارد. پیش از مثال لازم دانستیم در مورد این عملگر کمی بیشتر توضیح دهیم. از باقی مانده به منظور گرفتن خروجی باقی مانده تقسیم داده‌ها بر یکدیگر استفاده می‌شود. برای مثال در کد زیر، باقی مانده تقسیم دو عدد ۸ و ۳ به عنوان خروجی چاپ خواهد شد که این مقدار ۲ است.
//module
$num1 = 8;
$num2 = 3;
echo $num1 % $num2; //this will print 2
?>
عملگرهای افزایش و کاهشی
دو نوع عملگر دیگر نیز در PHP وجود دارند که از آن‌ها برای افزایش یا کاهش مقدار یک متغیر استفاده می‌شود. به مثال زیر توجه کنید:
$x++; //this code is same to this: $x = $x + 1;
$x--; //this code is same to this: $x = $x - 1;
?>
همانطور که احتمالا متوجه شده‌اید عملگر ++ باعث می‌شود یک واحد به مقدار قبلی متغیر x در کد بالا اضافه شود. در واقع ++x$ همان کار 1 + x$ را انجام می‌دهد ولی طبیعتا روشی حرفه‌ای‌تر و سریع‌تر است. همین قضیه در مورد عملگر -- نیز صدق می‌کند با این تفاوت که این‌بار یک واحد از مقدار متغیر x کم می‌شود.
اما گاهی در برنامه نویسی شرایطی پیش می‌آید که نمی‌توان از عملگرهای افزایش و کاهشی به همین شکل استفاده کرد! فرض کنید می‌خواهید مقدار یک متغییر را ابتدا چاپ کنید یا از آن خروجی بگیرید و سپس آن را یک واحد افزایش دهید. در این شرایط کد بالا نمی‌تواند به شما کمک کند چراکه به حالت معمول نوشتن کدی مانند ++x$ باعث می‌شود ابتدا یک واحد به متغیر اضافه و سپس هرچه نتیجه باشد به عنوان خروجی مد نظر قرار میگیرد.
اگر می‌خواهید ابتدا به مقدار کنونی متغییر دسترسی یافته و سپس عملیات افزایش یا کاهش را انجام دهید باید از کدی مانند زیر استفاده کنید و عملگرهای مورد بحث را پیش از نام متغییر بکار بگیرید:
$x = 1;
echo ++$x; // first echo current value of $x and then increase 1 unit. so this will print 1;
echo "
";
echo $x; // this will print 2 again! bcz $x now is $x + 1
?>
توضیحات کد بالا به صورت کامنت در خود کد داده شده و از شما می‌خواهیم سعی کنید خودتان بخوبی آن را تحلیل کنید. در کد بالا عدد ۲ در خروجی دوبار چاپ خواهد شد. دقت کنید که ما از کد
که یک تگ اچ‌تی‌ام‌ال است نیز استفاده کرده‌ایم.
اگر با html آشنایی ندارید ابتدا سری به بخش آموزش اچ‌تی‌ام‌ال در زومیت بزنید چراکه پیش‌نیاز یادگیری پی اچ پی، این زبان است.
عملگرهای اختصاص دادن
از این نوع عملگر برای اختصاص دادن مقدار به متغیرها استفاده می‌کنیم. پیشتر با عملگر اصلی= آشنا شده‌اید و تا کنون در مثال‌ها از آن استفاده کرده ایم. کار این عملگر بسیار ساده است. هر چه در سمت راست وجود دارد به متغییر سمت چپ اختصاص داده خواهد شد. علاوه بر عملگر اصلی اختصاص دادن چند عملگر کاربردی دیگر نیز در پی‌اچ‌پی وجود دارند که کارکرد آن‌ها مشابه عملگرهای افزایش و کاهشی است. به مثال زیر توجه کنید:
$x = 50;
$x += 100; // this is same as this code : $x = $x + 100
echo $x; // this will print 150
?>
در کد بالا ابتدا مقدار ۵۰ را به متغیر x اختصاص دادیم. سپس با استفاده از عملگر اختصاص دادن =+ مقدار ۱۰۰ را به متغیر یاد شده اضافه و نتیجه را مجددا در خود متغیر ذخیره کردیم. در نهایت با دستور echo مقدار نهایی x$ را در مرورگر نمایش دادیم. عملگرهای اختصاص دادن به شرح زیر هستند:
| عملگر |
نام |
مثال |
نتیجه |
| == |
برابری |
$x == $y |
اگر مقدار x و y برابر باشد true را برمی‌گرداند |
| === |
یکسان |
$x === $y |
اگر مقدار x و y برابر و نوع آن‌ها نیز یکی باشد true را برمی‌گرداند |
| =! |
عدم برابری |
$x != $y |
اگر مقدار x و y برابر نباشد true را برمی‌گرداند |
| <> |
عدم برابری |
$x <> $y |
اگر مقدار x و y برابر نباشد true را برمی‌گرداند |
| ==! |
عدم یکسان بودن |
$x !== $y |
اگر مقدار x و y برابر نباشد و نوع آن‌ها نیز یکی نباشد true را برمی‌گرداند |
همانطور که می‌بینید می‌توان با استفاده از این عملگرها سرعت کدنویسی را بالا برد و علاوه بر این کد کمتری نوشت.
عملگرهای مقایسه‌ای
از این نوع عملگرهای برای مقایسه دو داده استفاده می‌شود. این عملگرها خروجی دو حالته دارند بدین معنا که پس از انجام مقایسه یا مقدار صحیح (true) یا مقدار غلط (false) را باز می‌گردانند. در جدول زیر می‌توانید این عملگرها و کاربرد آن‌ها را ببینید:
| عملگر |
کارکرد |
توضیح |
| $x += $y |
$x = $x + $y |
افزایشی |
| $x -= $y |
$x = $x - $y |
کاهشی |
| $x *= $y |
$x = $x * $y |
ضرب |
| $x /= $y |
$x = $x / $y |
تقسیم |
| $x %= $y |
$x = $x % $y |
باقی مانده |
همانطور که می‌بینید می‌توان از انواع حالت مقایسه‌ای پیشرفته در پی‌اچ‌پی استفاده کرد. البته نیازی نیست که چندان نگران این بخش باشید و در کدها و پروژه‌های عملی که در جلسات آينده انجام می‌دهیم از تمامی این موارد استفاده خواهیم کرد تا علاوه بر یادگیری یک کار عملی هم انجام داده باشید.
اما پیشنهاد می‌کنیم با نوشتن چند خط کد نمونه خودتان را بیازمایید و مثال‌هایی برای استفاده از این عملگرها با توجه به آنچه تا کنون آموخته‌اید را نوشته و در Xampp سرور رایانه شخصی خود تست کنید.
در صورتی که هرگونه سوالی در مورد مباحث بیان شده دارید می‌توانید در بخش دیدگاه‌ها اعلام کنید. جلسه بعدی آموزش پی‌اچ‌پی به مبحث آرایه‌ها اختصاص دارد.
نظرات شما عزیزان:
